Schutterij ‘t Zandakker Gilde Sint Jan Venray

Een van de Noordelijkste gemeenten van Limburg is de plaats Venray. Een dorp met circa 40.000 inwoners gelegen aan het Peelgebied. De gemeente Venray bestaat uit de gelijknamige kern en 10 romantische kerkdorpen en ligt in een landschappelijk fraai gebied tussen Venlo (25 km), Nijmegen (45 km), Eindhoven (40 km) en de Duitse grens (12 km). De gemeente behoort met haar oppervlakte van bijna 15.000 hectare tot de 30 grootste gemeenten van Nederland.

 

Al voor het begin van de jaartelling werd het gebied, waar de huidige gemeente Venray ligt, al bewoond. Talrijke archeologische vondsten, zoals de restanten van een Romeins landhuis en een Romeins graf hebben dit aangetoond. Venray neemt hierdoor een prominente plaats in op de archeologische kaart van Nederland. Sporen van dit verre verleden kan men bewonderen in het streekmuseum ‘Het Freulekeshuus’.

 

In de negentiende eeuw was Venray een zuiver agrarische gemeenschap. In 1908 startten de eerste ontginningen en groeide het aantal inwoners. Tot 1940 ontwikkelde Venray zich tot een typische agrarische gemeente. De Tweede Wereldoorlog vormde een belangrijk keerpunt in deze ontwikkeling. De oorlog zorgde voornamelijk voor een totale ontregeling, zowel op het gebied van het maatschappelijke als op het economische leven.

 

Na de oorlog moest men nieuwe wegen inslaan om de ontstane structurele werkeloosheid op te lossen. Hulp kreeg men hierbij van het Rijk, dat in 1953 Venray aanwees als industrialisatiekern. Geleidelijk werd de omslag gemaakt van een agrarische gemeenschap naar die gemeente, zoals Venray nu is een bloeiende samenleving met een gevarieerde werkgelegenheid in landbouw, industrie, transport, handel, zorginstellingen en dienstverlening.

 

Mede hierdoor kent de gemeente goede voorzieningen; op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, natuur en recreatie, wonen en winkelen. De gemeente is gunstig gelegen en beschikt over goede verbindingen met de randstad en Duitsland.

 

De gemeente Venray bestaat uit de volgende dorpen: Castenray, Heide, Leunen, Merselo, Oirlo, Oostrum, Smakt, Venray, Veulen, Vredepeel, Wanssum, Geysteren, Blitterswijck en Ysselsteyn.

 

De historie

De gemeente Venray is in het verleden rijkelijk bedeeld geweest met het aantal schutterijen. Er waren drie schutterijen, te weten: ’t Hoff, ’t Endt (naderhand overgegaan in het Eind) en ’t Zandakker, die allen de taak hadden om een gedeelte van Venray te beschermen. De naam ’t Zandakker werd vroeger geschreven als ’t Sandtacker. Een van de gezamenlijke hoogtepunten van de drie schutterijen tezamen was het feit dat tijdens de Beeldenstorm (1648) de beelden van de Sint Petrus Banden Kerk (oftewel de Grote Kerk) bewaard zijn gebleven. Daarbij bleven zij tot dan toe op sociaal gebied belangrijk als broederschap in de ware zin van het woord.

 

De Schutterij ’t Zandakker Gilde Sint Jan Venray is opgericht in het jaar 1426, waarschijnlijk door de landheer Graaf van Macken ter bescherming van zijn landerijen en andere goederen. Dit is af te leiden uit de archieven van de Sint Petrus Banden Kerk, toen bleek dat een priester uit het Bisdom Keulen de Mis hier kwam doen aan het Gildenaltaar van de schutterij. Was in deze tijd Sint Jacob, de patroonsheilige, vanaf 1585 wordt Sint Jan Baptist, die ruim een half jaar vóór Jezus werd geboren nu Johannes de Doper genoemd als patroonheilige beschouwd. Johannes de Doper was een joods boeteprediker, die bekeerlingen doopte en die omstreeks het jaar 30 in de provincie Judea in Palestina predikte. Hij voorspelde de komst van de Verlosser. Prinses Salome vroeg als beloning voor haar dans het hoofd van Johannes de Doper, die op dat moment gevangen zat vanwege `opruiende activiteiten´. Johannes de Doper wordt op twee dagen herdacht: zijn geboorte op 24 juni en zijn onthoofding op 29 augustus.

 

Een van de taken van deze schutterij was het beschermen van dat deel van Venray (’t Zandakker) tegen eventuele rovers en plunderaars. Pas in 1907 werd door koningin Wilhelmina besloten dat de schutterij voor deze taak niet meer verantwoordelijk was.

 

Er is een reglement teruggevonden uit 1711, waarin staat wat de verplichtingen van de schutterij waren en welke verplichtingen de schutters hadden ten opzichte van de schutterij. Verder zijn geen oude archiefstukken meer aanwezig, omdat veel tijdens de oorlog verloren is gegaan.

 

In haar jarenlange bestaan heeft de schutterij veel goede, maakt ook slechte tijden meegemaakt. In 1900 maakte de Venrayse schutterij een enorme bloei door, gezien een uit die tijd daterende foto met een commandant te paard en uitgebreide stafmuziek. Uit deze stafmuziek is daarna de plaatselijke Harmonie ontstaan die in de hoogste klasse speelt en nu onder de naam Euterpe bekend is. Kort daarna is de schutterij ter ziele gegaan, maar in 1928 weer nieuw leven ingeblazen. Kort na 1932 verliet de schutterij de Oud Limburgse Schuttersfederatie, men verkocht de buks en sloot zich aan bij de Brabantse schuttersbond om te schieten in klein en onderling verband. Tot 1960 werd alleen nog jaarlijks om de koningstitel geschoten, waarna een lange sluimerperiode aanbrak. In 1975 werd de schutterij echter uit haar slaap gewekt en één jaar later sloot men zich wederom aan bij de Schuttersbond ‘Juliana’. Met groot enthousiasme werd gewerkt om uit te kunnen groeien tot die vereniging, zoals ze nu is. Ook werden diverse leden in het bondsbestuur gekozen. Zo was de toenmalige voorzitter Joep Krijnen 16 jaar lid van het bondsbestuur en is vanaf 1998 tot op de dag van heden de huidige voorzitter Bernie van Lierop actief in het bondsbestuur in de functie van secretaris/penningmeester.

 

Op 29 maart 1900 kreeg de Schutterij ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan de medaille toegewezen van Koningin Wilhelmina, na een gunstig advies van de Burgemeester van Venray. In 1931 werd weer een medaille aangevraagd. Deze werd echter afgewezen, omdat dit tegelijkertijd met een wedstrijd gebeurde hetgeen geen heuglijke gebeurtenis is. Tevens werd de opmerking geplaatst dat de schutterij aan haar naamgeving ten onrechte ‘Oud Koninklijke’ had toegevoegd.

 

Hoewel in de loop der jaren de eigenlijke taken van de schutterijen en gilden verminderden, bleven zij in het sociale en culturele leven een belangrijke plaats innemen door de broederschapgedachten te blijven koesteren. Trouw, dienstbaarheid en broederschap. Deze broederschapgedachte is door alle jaren blijven voortleven en dat typeert het schutters- en gildenwezen in het algemeen en met name natuurlijk ook in Venray. Het ´eierenrapen´ voor de minder bedeelden onder ons, was een taak die de schutters met plezier uitvoerden voor hun medeburgers.

 

Uniformering

De Schutterij ’t Zandakker Gilde Sint Jan uit Venray is gekleed in het uniform van de schutterij-infanterie 1856. Evenals in 1856 zijn alle schutters van de schutterij gewapend met een bajonet en een draaggeweer.

 

Na de doorstart van de schutterij in 1975 zijn alle uniformen door de heer Frans Smits van het Legermuseum getekend, zodat de Schutterij volledig authentiek gekleed gaat.

 

Het muziekkorps heeft ten opzichte van de schutters een ander uniform. Het muziekkorps werd in vroegere tijden gezien als een pupillenkorps, dat ook in de uniformering duidelijk gemaakt wordt.

 

De schutterij is voor het laatst in 1993 volledig in nieuwe uniformen gestoken, deze zijn gemaakt geworden door de firma Janfré (o.a. ook huisleverancier van het Koninklijk Huis), waarbij het uitgangspunt was dat het gehele uniform volledig authentiek werd nagemaakt.

 

Het oudste stuk, dat de schutterij bewaart is een gildentrom uit rond 1700, die waarschijnlijk door de Graaf van Macken is geschonken om te roeren bij het vogelschieten. Ook een gildenplaat en de gaai dateren uit die tijd.

 

De schutterij bestaat uit: bordjesdrager, twee sappeurs, tamboer-maître. tamboerkorps (tweede divisie, sectie A-A), de marketentstersgroep, de schellenboomdrager, de vaandeldrager, keizerspaar, koning(spaar), de officieren en natuurlijk de manschappen. De Venrayse schutterij heeft nog altijd als stelregel dat na het vaandel geen vrouwelijke personen mogen lopen, uiteraard met uitzondering van de Koningin.

 

De schutterij door de jaren heen.

De huidige schutterij is binnen de Venrayse gemeenschap inmiddels geïntegreerd, alhoewel er natuurlijk nog altijd personen zijn, die de schutterij associëren met een vereniging, die alleen maar drinkt. De schutterij laat dan ook geen gelegenheid onbetuigd om in de Venrayse gemeenschap zich te manifesteren. Bij recepties, het opluisteren van kerkelijke gebeurtenissen, de Lichtprocessie naar de Mariagrot, de opening van de kermis en het carnavalsseizoen is de schutterij nadrukkelijk aanwezig.

 

De schutterij is dan ook bezig om zich te profileren in de Venrayse gemeenschap. Jarenlang werd de exploitatie van de Venrayse carnaval verzorgd en elk jaar verzorgt de schutterij ook de opbouw- en afbraak van de levende Kerststal, waarin eens te meer de verbintenis met de Kerk naar voren komt.

 

Na de doorstart in 1975 werd er veel tijd en geld geïnvesteerd in de uitbouw van de schutterij. Sedert 1978 is de schuttersweide, gevestigd op de huidige plaats in het bosrijke gebied ´de Endepoel´. In 1987 werd volledig zelfstandig begonnen met de bouw van het eigen ‘Schutskempke’, het schutterslokaal van de schutterij, waar de leden zeer trots op gaan. Volledig op eigen kracht gebouwd. Voor velen is het dan ook hun tweede huis geworden.

 

De nauwe banden van de schutterij met de kerk werden in 1993 geaccentueerd door de bouw van een eigen gildenaltaar in de Sint Petrus Banden Kerk te Venray. Van twee altaren van het voormalige Sint Jozefklooster, hebben de leden zelfstandig een compleet nieuw altaar gebouwd. Jaarlijks op 24 juni wordt een mis gehouden aan dit altaar ter nagedachtenis aan de patroonheilige Sint Johannes de Doper.

 

In 1988 werd de toenmalige Drum- en Showband Venray overgenomen. Dit korps maakte destijds furore in den lande. Slechte tijden voor muziekverenigingen noopten tot integratie binnen de Venrayse Schutterij.

 

Elk jaar wordt traditiegetrouw het schuttersseizoen begonnen met de plaatsing van de meiboom, gevolgd door het koningschieten. Verder staat op het programma de deelname aan de drie bondsschuttersfeesten van de Schuttersbond ‘Juliana’, het Oud Limburgs Schuttersfeest, het jaarlijkse Sint Jansfeest (Teerdag) en diverse plaatselijke activiteiten en schuttersactiviteiten ter

promotie van het schutters- en gildenwezen.De huidige schutterij telt op dit moment 60 leden, waarvan er circa 45 personen actief zijn. De Schutterij ´t Zandakker Gilde Sint Jan Venray zal in de komende jaren trachten alles te doen om het voortbestaan van het schutters- en gildenwezen te waarborgen. Hierin zal men tijd en moeite moeten investeren. Het winnen van nieuwe leden voor het schutters- en gildenwezen heeft prioriteit en mede door deze visie van de vereniging kunnen wij dan ook stellen Venray denkt aan de toekomst!

Venray.437
Venray.440
Venray.438
Venray.441
Venray.434
Venray.436
Venray.433
Venray.432
Venray.426
Venray.427
Venray.439
Venray.428
Venray.429
Venray.430
Venray.431